Hệ Thống Kiến Thức: 4 Dạng Toán Biến Đổi Căn Thức Trong Chương trình mới | Toán Lớp 9 | Chương 3

Hệ Thống Kiến Thức: 4 Dạng Toán Biến Đổi Căn Thức Trong Chương trình mới | Toán Lớp 9 | Chương 3

Qua bài này các em sẽ được tìm hiểu các dạng bài căn thức sẽ gặp trong các đề thi Học kì và kì thi khác.Thông qua các ví dụ cụ thể, các em sẽ được cung cấp phương pháp và bước giải cụ thể cho từng dạng bài một.

Dec 1, 2024
Các bài toán căn thức có nhiều dạng khác nhau, như rút gọn căn thức, thực hiện phép tính với căn thức, hay biểu diễn lại một biểu thức có chứa căn thức dưới dạng đơn giản hơn. Dưới đây là một số phương pháp và bước giải thường gặp, kèm theo hướng dẫn giải chi tiết cho từng dạng bài.
 

Video preview
Tóm Tắt Lý Thuyết

1. Dạng 1: Rút gọn căn thức

Phương pháp:

  • Rút gọn trong căn: Nếu trong căn có các số chưa phải dạng đơn giản nhất, ta phải đưa về dạng đơn giản hơn, thường là đưa căn về dạng cơ số nhỏ hơn.
  • Khai phương: Nếu biểu thức trong căn là một bình phương hoàn chỉnh, ta lấy căn bậc hai.
  • Nhân và chia với liên hợp: Khi gặp các phép chia có căn ở mẫu, ta nhân cả tử và mẫu với "liên hợp" của mẫu để khử căn ở mẫu số.

Các bước giải:

  1. Tìm cách khai phương các căn thức (nếu có thể).
  1. Rút gọn các phép tính nếu gặp phép nhân, chia, cộng, trừ.
  1. Sử dụng ⇱ biểu thức liên hợp để khử căn ở mẫu (nếu có căn thức ở mẫu phân số).

Ví dụ:

Rút gọn biểu thức:
5+252+75+1 \frac{\sqrt{5} + 2}{\sqrt{5} - 2} + \frac{7}{\sqrt{5} + 1}

Bước 1: Khử căn ở mẫu phân số đầu tiên.

Nhân với biểu thức liên hợp của mẫu:
5+2525+25+2=(5+2)254=(5+2)2=5+45+4. \frac{\sqrt{5} + 2}{\sqrt{5} - 2} \cdot \frac{\sqrt{5} + 2}{\sqrt{5} + 2} \\ = \frac{(\sqrt{5}+2)^2}{5- 4} = (\sqrt{5} + 2)^2 = 5 + 4\sqrt{5} + 4.
Suy ra
notion image

Bước 2: Khử căn ở phân số thứ hai.

Nhân với liên hợp của mẫu:
notion image

Bước 3: Cộng các kết quả lại:

Rút gọn tiếp cho đến khi được đáp án cuối cùng.
Đáp án: 294+2354\frac{29}{4}+\frac{23\sqrt{5}}{4}

2. Dạng 2: Thực hiện phép tính có căn thức

Phương pháp:

  • Khử căn: Tìm cách khử căn bằng cách nhân với liên hợp (với phân số), hoặc khai triển biểu thức chứa căn.
  • Rút gọn phép tính: Sau khi khử căn, tiến hành các phép cộng trừ, nhân chia để rút gọn biểu thức.

Các bước giải:

  1. Sử dụng liên hợp để khử căn ở mẫu (nếu có căn).
  1. Khai triển các biểu thức để loại bỏ căn.
  1. Thực hiện phép tính cộng, trừ, nhân, chia, và rút gọn.

Ví dụ:

Thực hiện phép tính:
notion image

Bước 1: Khử căn ở các phân thức.

  • Nhân phân thức đầu tiên với liên hợp của mẫu:
notion image
  • Nhân phân thức thứ hai với liên hợp của mẫu:
notion image

Bước 2: Rút gọn phần còn lại

notion image

Bước 3: Cộng các kết quả:

notion image
Đáp số: 4724\sqrt{7}-2

3. Dạng 3: Rút gọn biểu thức chứa căn thức

 

Phương pháp:

  • Nhận diện bình phương: Nhận diện biểu thức trong căn có thể là bình phương của một biểu thức đơn giản.
  • Sử dụng hằng đẳng thức: Sử dụng các hằng đẳng thức để khai triển hoặc rút gọn căn thức.
  • Liên hợp: Khi gặp căn thức ở mẫu, dùng liên hợp để khử căn.

Các bước giải:

  1. Tìm cách đưa biểu thức trong căn về bình phương hoàn chỉnh.
  1. Khai triển và rút gọn biểu thức.
  1. Sử dụng liên hợp để khử căn nếu gặp căn ở mẫu.

Ví dụ:

Rút gọn biểu thức:
notion image

Bước 1: Nhận diện bình phương hoàn chỉnh:

Ta nhận thấy
 
notion image
nên:
notion image

Bước 2: Khử căn ở phân thức thứ hai:

Nhân với liên hợp:
notion image

Bước 3: Khử căn ở phân thức cuối:

Nhân với liên hợp:
Khai triển:
notion image

Bước 4: Cộng các kết quả:

Rút gọn:
notion image

Tóm tắt:

  • Khử căn bằng cách sử dụng liên hợp khi gặp căn ở mẫu.
  • Khai triển biểu thức bằng hằng đẳng thức để rút gọn các căn thức phức tạp.
  • Nhận diện bình phương hoàn chỉnh để khai phương khi có thể.

4. Dạng 4: Rút gọn biểu thức chứa căn có ẩn x

 
✿ Bài Mẫu

Phương pháp:

  • Tìm điều kiện xác định của biểu thức: Điều kiện để căn bậc hai xác định là biểu thức dưới dấu căn phải không âm
  • Rút gọn biểu thức: Sau khi tìm được điều kiện xác định, ta tiến hành các bước rút gọn như thông thường (khử căn, khai triển, nhân liên hợp, v.v.).
  • Thay giá trị cụ thể của x: Sau khi rút gọn, thay giá trị cụ thể của (x) vào biểu thức và tính kết quả.

Các bước giải:

  1. Tìm điều kiện xác định của ẩn (x): Giải bất phương trình để biểu thức dưới căn không âm.
  1. Rút gọn biểu thức: Khai triển hoặc sử dụng các hằng đẳng thức để đơn giản hóa.
  1. Thay giá trị của (x) vào biểu thức và tính giá trị.

Ví dụ 1:

Tính giá trị biểu thức sau khi x = 2 và x = 4:
notion image
Bước 1: Tìm điều kiện xác định của biểu thức
  • Với căn thứ nhất x+2\sqrt{x + 2}, điều kiện xác định là x+20x2x + 2 \geq 0 \Leftrightarrow x \geq -2.
  • Với căn thứ hai x1\sqrt{x - 1}, điều kiện xác định là x10x1x - 1 \geq 0 \Leftrightarrow x \geq 1.
Kết luận điều kiện xác định: Để biểu thức xác định, x1x \geq 1.
Bước 2: Rút gọn biểu thức
  • Biểu thức cho không thể rút gọn thêm
  • Ta chỉ có thể để biểu thức dưới dạng:
    • notion image
Bước 3: Thay giá trị của (x)
  • Nếu x = 2:
    • notion image
  • Nếu x = 4
    • notion image

Ví dụ 2:

notion image
 

Xem ví dụ mẫu dạng 4
 
Tóm tắt:
  1. Tìm điều kiện xác định: Giải các bất phương trình để đảm bảo biểu thức dưới căn không âm và mẫu khác 0.
  1. Rút gọn biểu thức: Sử dụng hằng đẳng thức, nhân với liên hợp, hoặc các phương pháp khác để đơn giản hóa.
  1. Thay giá trị của (x): Sau khi rút gọn, thay giá trị cụ thể của (x) và tính kết quả.
Dạng bài này thường yêu cầu học sinh vừa tìm điều kiện xác định vừa rút gọn biểu thức chứa căn, do đó rất quan trọng phải xác định đúng điều kiện trước khi tính toán.
 

Kết Luận

Các dạng bài kể trên có tính kế thừa , từ dạng đơn giản nhất như rút gọn căn thức đến dạng căn thức phức tạp hơn có chứa ẩn. Các bài thi gần như luôn có dạng 2-3, và một số đề khó đòi hỏi giải phương trình căn hoặc tìm giá trị lớn nhất/giá trị nguyên của biểu thức. Các bạn nên luyện tập thật nhuần nhuyễn các bài nền để có thể đạt điểm tốt nhất
 
Đón xem Phần Kế
 
 

Xem Thêm Các Bài Hệ Thống Kiến Thức :

 
Nếu các bạn có đóng góp hoặc ý kiến vui lòng gửi về toancodiem.xinchao@outlook.com
 

Đừng quên nếu có bài toán cần hỏi thì 👇

 
notion image
 
LIÊN HỆ
📬 toancodiem.xinchao@gmail.com
📇169/2 Nguyễn Văn Cừ Phường 2 Q5 TPHCM
 
Đăng kí Học - Thời Khoá biểu
📞 +84-908-986-786 (Cô Diễm)
Hỗ Trợ  Học Viên
📞+84-765-359-411 (anh Quân)